Nhìn thằng Cu Phước đang vui đùa với anh nó ở
dưới hiên nhà Thảo bên cạnh, thỉnh thoảng Cu Phước dừng chơi sa vào lòng mẹ …
lòng Tân ngập tràn sung sướng. Tân rời bỏ quê hương tìm đến nơi này lập nghiệp,
qua bao nhiêu tháng năm dài với hai bàn tay trắng, quên vất vả cực nhọc, mưa
nắng, trái gió trở trời, giờ đã nên cửa nên nhà, cuộc sống khấm khá hơn nhiều …
Tuy không còn khổ sở như lúc trước nữa, nhưng phải rời xa người thân, xa lìa
bạn bè, xa xóm làng, quê hương thân yêu … sao Tân nghe vẫn còn có cái gì đấy đè
nặng trong người. Đờ đẫn nhìn về phía trước, vuông rẫy trải dài đến tận nghĩa
địa, chợt Tân se lòng nhớ đến thằng chả ! …
Thằng chả một nhân vật kỳ
quái, chẳng giống ai hết, cứ lầm lầm lỳ lỳ, vẻ mặt lúc nào cũng lạnh lùng chẳng
ai dám hay muốn làm quen với thằng chả ! … Nhưng cũng đừng dựa vào cái dáng vẻ
bề ngoài mà đánh giá thằng chả. Điều đó không đúng !. Có ai ngờ “Chùa rách bụt
vàng”, thằng chả là vị cứu tinh, là ân nhân của gia đình Tân. “Làm ơn cho người
chẳng nên nhớ đến, nhưng ơn của người không được lãng quên …” Tân nhủ lòng, xếp
đặt xong công việc nương rẫy, Tân sẽ đưa vợ con tìm đến thăm thằng chả một
chuyến. Thú thực, xa thằng chả Tân cũng buồn, cũng nhớ …
* * *
Thằng chả đến lập nghiệp
sống ở đây không biết tự lúc nào, vì ở cái xứ sở này kẻ đến người đi ít ai đừng
đậu lâu dài một chỗ. Người ta chỉ biết cứ mỗi độ xuân sắp về là thằng chả lại
ra nghĩa địa làm sạch cỏ hai ngôi mộ rồi ngồi bất động trên tảng đá nhỏ khá
bằng phẳng gần đó, chẳng hiểu thằng chả suy nghĩ điều gì ! … Không mấy ai bận
tâm đến. Mặc kệ ! … Thằng chả cứ lặng ngồi mãi cho đến khi mặt trời khuất sau
rặng núi xa xa, mới uể oải đứng dậy men theo con đường mòn trở về nhà.
Thằng chả ít muốn tiếp
xúc với ai, lặng lẽ thu mình như thân ốc sống trong căn nhà trống trải vách
ván, mái lợp tranh. Ở đây, cũng ít ai muốn làm quen với thằng chả bỡi lẽ con
người và cuộc sống của thằng chả khó hiểu quá !
Quá khứ !… Chuyện thầm kín trong đời duy chỉ có người vợ yêu của
thằng chả, và duy chỉ một thằng bạn thân thiết nhất mới hiểu rõ ngọn nguồn, gốc
rễ.
Ngày xưa, thằng chả học
rất giỏi, nhà tuy không giàu có, nhưng ông nội hắn từng làm quan lớn trong
triều nhà Nguyễn nổi tiếng thanh liêm, vì thế mà cha mẹ thằng chả ý thức việc
học gắng sức đưa thằng chả vào Sài Gòn học lớp Đệ Nhất để lấy căn bản tiếp tục
vào Đại học. Cùng lớp với thằng chả cũng vào Sài Gòn có Hiền và Dung.
Thằng chả rất thương cha
mẹ, để giảm bớt gánh nặng gia đình thằng chả tìm việc làm ngoài giờ học như dạy
kèm, đạp xích lô hoặc những công việc khác vừa sức, hợp với khả năng miễn sao
kiếm được đồng tiền lương thiện bằng chính mồ hôi nước mắt, sức lực của chính
mình trang trải trong cuộc sống hiện tại nơi phồn hoa đô hội, đua màu, khoe sắc
ấy !
Dung yêu thằng chả nhưng
thằng chả lại yêu Hiền, cái vòng luẩn quẩn “Theo tình tình phớt, phớt tình tình
theo” ấy cứ diễn ra trong ba người. Cuộc sống tưởng chừng êm ả … Mặt nước hồ
không bao giờ lặng yên, chỉ một cơn gió nhẹ thoảng qua cũng đủ nhăn nhó, bực
dọc huống hồ chi !… Nổi bật nhất trong lớp học của thằng chả là Toản, Toản học
không giỏi, nhưng đẹp trai, hào phóng, tiêu tiền như nước, gia đình hắn ở miền
Tây rất giàu, ruộng đất cò bay thẳng cánh. Toản để mắt đến Hiền, Hiền cũng
thích Toản. Thế là Hiền quay lưng bỏ thằng chả theo Toản, thằng chả ức lắm !.
So với Toản về mọi phương diện, chỉ trừ việc học hành ra thì thằng chà thua
Toản là cái chắc ! … Thằng chả bất lực, đau khổ, buồn bã thiếu điều muốn bỏ
học, Dung vẫn luôn bên cạnh an ủi, khuyên nhủ thằng chả.
Hiền “Tham vàng bỏ ngãi”,
“có mới nới cũ”, Dung mừng lắm, nỗi vui mừng ấy Dung dấu thật kỹ trong lòng
không hiện rõ ra bên ngoài để cho thằng chả biết, Dung khôn khéo, tế nhị tránh
chạm đến nỗi đau và tìm đủ mọi cách giúp thằng chả vượt qua đau khổ. Còn Hiền
thì theo Toản đua đòi ăn chơi thâu đêm, suốt sáng bỏ bê học hành.
Dung đã chinh phục được
thằng chả, thằng chả tựa như kẻ lầm đường lạc lối, tình ngộ quay về nẻo chính.
Câu nói của Dung thật chí lý – Đồng ý trước cú sốc người yêu phản bội mình, ai
chẳng phải đau lòng, thế nhưng không vì quá đau khổ mà hủy hoại tương lai ở phía
trước mà cha mẹ kỳ vọng … Thằng chả thấm
thía thôi không buồn khổ nữa, chú tâm lao vào việc học và công việc làm
để kiếm thêm tiền thêm mà quên hết thảy muộn phiền … Thằng chả đậu Đại
học đó là lẽ đương nhiên.
Chiến tranh lan rộng …
lệnh Tổng động viên được ban hành, Toản không vào được Đại học, hắn phải vào
trường Hạ Sĩ quan Đồng Đế. Thằng chả hy vọng Hiền sẽ quay trở lại với mình,
nhưng khi Toản mãn khóa học thì hắn và Hiền cưới nhau. Ngày đám cưới của Toản
tổ chức tại Cần Thơ, thằng chả thất vọng lấy cớ bị bệnh nên không về tham dự … Và
từ đó thằng chả không còn gặp lại Hiền nữa !.
Giờ bình tâm trở lại,
thẳng chả mới thấy Dung chính là người yêu lý tưởng, người vợ ngoan, hiểu thằng
chả hơn ai hêt !. Thằng chả cưới Dung làm vợ. Hai vợ chồng dắt nhau tìm đến
vùng đất này lập nghiệp. Nhưng sự đời trớ trêu, hạnh phúc đến rồi lại đi, chẳng
bao lâu sau Dung bị bệnh lìa đời bỏ lại thằng chả đơn độc, trơ trọi một mình
trên cõi thế gian. Tinh thần suy sụp hẳn, thằng chả đau khổ gấp bội lần so với
lúc trước Hiền phụ bạc.
Ngôi mộ của vợ thằng chả
là ngôi mộ đầu tiên ở trong nghĩa địa này. Khi đào huyệt người ta phát hiện bên
cạnh huyệt mộ có một ngôi mộ hoang không biết của ai và ai đã chôn cất tự lúc
nào ?. Thằng chả bóp trán nát óc suy nghĩ : chỉ có lính tráng hoặc bộ đội
mới chôn cất ở cái nơi xa xôi hoang vắng này thôi !. Nếu là bộ đội mà nam hay
nữ ? Nếu là nữ thì xấu hay đẹp?. Nếu đẹp mà thằng chả chỉ có ý tưởng léng phéng
là con vợ của thằng chả đội mồ dậy lôi thằng chả theo xuống đáy mộ ngay cho mà
coi !. Thằng chả rùn mình ớn lạnh. Nếu là nam thì là bộ đội hay là lính ? …
thằng chả yên tâm vì vợ thằng chả yêu thằng chả nhiều lắm ! … Nhưng dù là ai đi
nữa thằng chả vẫn trông nom chăm sóc chu đáo như một người bạn thân xấu
số của mình đã nằm xuống.
Hôm nay đi tảo mộ, thằng
chả vẫn ngồi lặng yên trên tảng đá nhỏ nhưng thằng chả không hề ôn lại quá khứ,
ôn lại quãng đời chẳng mấy tươi đẹp, để rồi than thân, để rồi trách phận
mình như mọi khi. Đầu óc thằng chả tươi tỉnh, thoải mái hướng về ngọn đồi gần
đó có tảng đá lớn dưới nắng chiều nghiêng đổ, trông tựa như thân hình con khỉ
đang ngồi suy tư giống như thằng chả. Gẫm sự đời, thằng chả cảm thấy lòng da
diết buồn, thằng chả càng yêu Dung, càng yêu vợ mình hơn bao giờ hết ! … Bất
chợt trong đầu thằng chả vụt lóe lên … đó là niềm tin, là hy vọng sẽ giải thoát
mọi khổ đau mãi đeo đuổi thằng chả như hình với bóng.
Đang suy tư, thằng chả
bỗng giật mình khi nghe tiếng hỏi : – Xin lỗi … cho tôi hỏi thăm …
Thằng chả quay lại, mở to
đôi mắt hết sức ngạc nhiên trân trối nhìn người đối diện … Hiền đang đứng bên
cạnh cùng với Tài, thằng Tài, người bạn thân thiết nhất ngày xưa của thằng chả.
Đã lâu lắm rồi không gặp, tuy mừng nhưng nỗi mừng vui ấy thằng chả cố nén chặt
ở trong lòng không để lộ ra bên ngoài. Tài dẫn Hiền tìm mộ của Toản. Ngày xưa
trên đường di tản từ Pleiku theo quốc lộ 14 cắt rừng về Nha Trang, Toản bị
thương nặng, đến nơi này thì trút hơi thở cuối cùng, chính tay Tài chôn cất
Toản bên cạnh tảng đá nhỏ nhìn về ngọn đồi bên kia có tảng đá lớn trông giống
hình dáng con khỉ đang ngồi. Nghe đến đây thằng chả chết điếng trong lòng, thật
oái oăm, tự bấy lâu nay, thằng chả đã chu đáo tận tình chăm sóc phần mộ của
thằng bạn, cái thằng bạn trời đánh, thánh vật đã cướp mất người yêu, cướp mất
hạnh phúc của mình mà mình không hay biết !… Choáng váng trước cú sốc bất ngờ,
nhưng thằng chả lấy lại bình tĩnh ngay vì thằng chả quá quen, quá chai sạn với
đau khổ rồi. Mà kể cũng lạ, gia đình của Toản giàu có như thế sao lại để Toản
phải đi lính ! Thằng chả thắc mắc cũng đúng thôi. Thật ra tuy tham gia quân đội
nhưng Toản không hề ra chiến trường khổ sở nguy hiểm như biết bao nhiêu người
khác, mà hắn ngồi ở văn phòng phè phỡn, chiều chiều chở vợ xem phim ở rạp chiếu
bóng Diệp Kính hay dạo phố, đi ăn phở, ăn kem …, bước tiếp theo là gia đình hắn
sẽ lo cho hắn về Sài Gòn để cuộc sống của hắn sung sướng nhàn nhã hơn.
Biết thằng chả chăm sóc
phần mộ chồng mình tử tế, Hiền vô cùng cảm động. Thằng chả mời Tài và Hiền ở
lại, nhưng sợ không kịp đón giao thừa nên Tài hẹn lại vào dịp khác vì còn phải
về tận mãi Kiên Giang. Chỗ thằng chả sinh sống cách Phú Bổn khoảng chừng bốn
mươi cây số, còn Hiền thì ở tận Pleiku. Lúc chia tay nhau, bắt gặp ánh mắt của
Hiền, ánh mắt khiến cho thằng chả trằn trọc suốt đêm không ngủ, ánh mắt ấy
khiến cho thằng chả phải rùng mình sợ hãi ! … Thằng chả chợt nghe lòng buồn da
diết và cảm thấy thương nhớ và yêu Dung vô cùng !…
Rồi cũng từ đó, người dân
ở nơi đây không còn trông thấy thằng chả ngồi lặng yên trên tảng đá ở nghĩa địa
vào những ngày cận tết nữa !
* * *
Một ngày nọ đi làm về ngang qua nghĩa địa, thấy hai người đàn ông
xa lạ đang đào mộ của vợ thằng chả, Tân vội xông tới ngăn lại. Hai người đàn
ông dừng tay, một người trong bọn hỏi :
– Anh biết anh Tân đi
đâu không, sáng nay chúng tôi có tìm đến nhà nhưng anh ấy đi vắng ?
Tân ngạc nhiên : –
Chính tôi đây !
Người đàn ông mừng rỡ rút
trong túi áo ra trao cho Tân một bức thư. Tân vội mở lá thư ra đọc. Đúng là chữ
viết của thằng chả. Lòng Tân rười rượi buồn. Anh phụ giúp hai người đàn ông ấy
bốc mộ vợ thằng chả. Thân xác của Dung chỉ còn nhúm tro đen. Tro được chứa
trong một cái khạp sành nhỏ, hai người đàn ông từ biệt Tân mang đi, không để
lại cho Tân một chút tin tức gì về chốn nơi của thằng chả..
Rồi với bộn bề của công
việc kiếm sống, vì miếng cơm manh áo, Tân cũng như người dân ở cái xứ này quên
đi nỗi buồn và quên hẳn thằng chả, ít ai còn để tâm nhớ đến, và thời gian quên
lãng cứ lặng lẽ trôi qua …
Đến một ngày vợ Tân bị
bệnh, chữa trị khắp nơi mà vẫn không thuyên giảm. Nghe nói có một vị sư Trụ trì
chùa nọ bắt mạch bốc thuốc chữa bệnh rất hay, Tân đem vợ lặn lội đường xa tìm
đến. Một ông lão làm công quả giúp
việc cho nhà chùa dẫn Tân vào chánh điện, Tân sững sờ đến muốn khóc, trước mặt
anh là thằng chả …! trời ơi …! thằng chả bây giờ là một nhà sư, tuy đã già
nhưng nét mặt vẫn không thay đổi ! Tân chắp tay vái chào. Thằng chả cười, ôn
tồn – Đừng khách sáo !… cứ như ngày nào chúng ta còn ở Đắc Lắc –.Thằng
chả lúc nào cũng cởi mở, vui tính không phải như xưa nay người ta vẫn thường
lầm tưởng. Không đợi thằng chả hỏi thăm Tân đã mau mắn – Ừ, số tiền sang
lại nhà cửa vườn tược em những còn thiếu anh … – Thằng chả vội xua tay lắc đầu
giọng trầm buồn – Thôi … anh tặng cho vợ chồng chú – Tân bối rối, lòng áy náy
khó chịu, anh thở dài – Người đàn bà ở Pleiku về tảo mộ có hỏi em tin tức
về anh, em trả lời là em không biết. Mà anh cũng tệ thật đến em mà anh cũng
không cho em biết mình hiện đang ở đâu và làm gì nữa ! … Chị ấy ôm mộ chồng,
rồi ôm lấy mộ của chị Dung khóc nức nở khiến em không cầm lòng được. Qua năm
sau chị ấy về, thấy mộ chị Dung đã bốc đi chị buồn lắm ! Chị ấy muốn tâm
sự với em điều gì đó nhưng rồi lại thôi ! … Tiếp đến năm sau nữa chị đến bốc mộ
của chồng mình … Nơi mình ở phần đông là người Bắc họ đến rồi lại đi và
rồi lần lượt bốc dỡ mộ về quê hết anh ạ ! Thằng chả ngồi lặng im, nét mặt
đượm vẻ u buồn, giây phút căng thẳng nặng nề chầm chậm, chầm chậm trôi qua,
thằng chả … Không !… nhà sư Tịnh Tâm chợt thốt lên ba tiếng phá tan sự im lặng
đang bao trùm, vây phủ chốn thiền môn tôn nghiêm xa vắng - Nghĩa địa buồn ! -
Tiếng chuông buông ngân xa. Tân đứng lặng im, Tân hiểu, Tân hiểu
rõ nỗi lòng của Người Giữ Mộ …
